تقابل خیر و شر در نگارگری قرن 8 هجری قمری

thesis
abstract

فرهنگ و ادب پارسی از ابتدا همواره مشحون از انگاره های اساطیری بوده، و به نوعی سعی در تکرار و بیان دیگر گونه ی هر آن چه در باور روزگاران گذشته وجود داشته، دارد. ادب دیرین ایران زمین مملو از رزم و جدال است، چه، جدال روشنی و تاریکی، هرمزد و اهریمن، خیر و شر... آغاز گر خلقت است و زمان. این تقابل نه در سرزمین پارس، که در اساطیر باستان دیگر سرزمین ها نیز قابل رد گیری است. مبارزه ی بین دو ضد، در اساطیر، نخستین به حرکت در آورنده ی گردونه ی کیهان و خلقت است. خلقت از این تقابل آغاز می شود و این رزم آغازین الگویی برای نبرد و تقابل همیشگی خیر و شر در دین و فرهنگ و آثار ادبی می گردد. چنین است که در حماسه های خلق شده در قرون پس از اسلام نیز، رد اصول و انگاره های نخستین این نبرد را می توان یافت. حماسه، شرح دلاوری هاست؛ شرح مبارزه و درگیری بین دو پهلوان، دو سپاه، دو شاه، دو حیوان، یا پهلوان و موجودی اسطوره ای ( و غالباً شر) است. الگوی این نبرد، همان است که می توان در ادب پهلویک و پارسیک و سغدی مشاهده کرد. چنین است که ادب حماسی (و به طور اخص شاهنامه ی فردوسی که شاخص ترین اثر حماسی پارسی است) مملو از مبارزاتی است که با پی گیری و ریشه یابی عناصر درگیر در آن ها، به همان الگوی نخستین می رسیم. نه تنها ظاهر و کنش پهلوانان حماسه به پهلوانان اساطیری شبیه است، بلکه مشابهت ظاهر و کنش حیوانات و موجودات غریب موجود در حماسه را با موجودات اسطوره ای نمی توان انکار کرد. دیو های شاهنامه، شبیه به کماله دیوان همدست اهریمنند؛ اژدها، همان است که در توصیف اژی دهاک گفته شده؛ زنان جادو، به پئیریکای اوستا شبیه اند و توصیفات پهلوانان نماینده ی نیکی، منطبق با پهلوانان ادب گاهانی است. به این ترتیب، شاهنامه بیانی دوباره از اساطیر باستانی ارائه می دهد و این رزم های توصیف شده در حماسه، در قرون بعد توسط نگارگران پارسی تصویر می شوند. این چنین، تصاویر نگارگری نیز، این توصیفات را به دقت بازنمایی کرده اند. فرض نخستین این پژوهش بر این قرار گرفته است که باورها و عقاید موجود، تأثیراتی در بیان تصویری این نگاره ها نهاده اند که در این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی، و تاریخی بدان می پردازیم. حال پرسش این است که این نگارگری ها، در بازه ی زمانی متعلق به قرن هشتم هجری – که نه تنها اوج نگارگری ایرانی است، بلکه تقابل چند مکتب مختلف را نیز در شیراز و تبریز شامل می شود- چگونه این عناصر وارد شده از اساطیر باستان به شاهنامه را تصویر کرده اند و تا چه حد در این کار موفق بوده اند. به بیان بهتر این که چه تفاوت ها و شباهت هایی از نظر ریخت شناسی موجودات خیر و شر در نگاره های تصویر شده در مکاتب این دوره وجود دارد و باورهای دینی چه تأثیری در این تصاویر داشته است؟

First 15 pages

Signup for downloading 15 first pages

Already have an account?login

similar resources

تقابل نمادهای خیر و شر در دوره‌ی اساطیری شاهنامه

تقابل خیر و شر از مضامین اصلی شاهنامه است. اعتقاد به وجود دو قطب اهورایی و اهریمنی, ریشه در باورهای اساطیری ایرانیان دارد و این عقیده در سرتاسر شاهنامه نیز انعکاس یافته است. در شاهنامه هر جا که نیروهای خیر، مانند فریدون و ایرج که نماد خرد و خیر هستند، حضور دارند، نیروهای تاریکی، مانند ضحاک و تور نیز، که نماد شر و نابخردی هستند، به ستیزه‌ها با آنان مشغولند دیوها نماد ضد ارزش‌ها و قهرمانان نماد ا...

full text

خیر و شر

نویسنده در این مقاله به بررسی مسألة فلسفی ـ کلامی «خیر و شر» پرداخته است. به طور کلی می‌توان مقاله را به دو بخش تقسیم کرد. در بخش اول، اشاراتی به ضرورت بحث در باب خیر و شر شده است و سپس راه‌حلهایی را که حکمای اسلامی برای حل این مشکل ارائه کرده‌اند مطرح می‌نماید و در این راستا از نظریات حکمایی چون ابن سینا، بهمنیار، غزالی، ملاصدرا، حاج ملاهادی سبزواری، زنوزی و دیگران بهره می‌جوید. ...

full text

نگاهی به علل گسترش طنز در قرن چهاردم هجری قمری

در این مقاله،طنز در ادب عرب قرن چهارم هجری که به تعبیر بسیاری از مورخان،دوره شکوفایی تمدن اسلامی به شمار می آید،مورد بررسی قرار گرفته است .نگارنده سعی نموده تابا نگاهی به طنز در دوران جاهلیت،به شکل گیری و تحول طنز در دوره عباسی (قرن چهارم هجری)بپردازد.در این باره،اوضاع سیاسی-اجتماعی عباسیان از جمله وجود طبقات گوناگون اجتماعی،پدیداری طبقه ظریفان ، تجمل حاکم بر دربار خلفا ، قدرت گیری درباریان و ب...

full text

تقابل بخردی (خیر) و نابخردی (شر)، بن‌مایة بنیادی قصه‌های پیامبران در قرآن

قصه در تاریخ فرهنگ بشری به مثابة وجودی حاضر و غایب است و تقریباً همة ادیان و کیش‌های توحیدی و غیرتوحیدی در کتاب‌های مقدس خویش از آن برای ابلاغ پیام و آموزه‌های خود بهره جسته‌اند تا آن‌جا که می‌توان قرآن کریم، معجزة جاویدان دین اسلام را، «قصه‌گویی» اعصار خواند. قرآن به دلیل تنوع مخاطبان از قالب قصه به ویژه قصه‌های پیامبران برای تقویت باورهای دینی و الگوسازی و معرفی اسوه و آشنایی مسلمانان با سنت‌ه...

full text

بررسی نگاره های «نبرد بهرام گور با اژدها» در نگارگری ایران از قرن 8 تا 12 هجری قمری

بهرام یکی از مهمترین ایزدان زرتشتی است که در اسطوره شناسی به عنوان فرشته ی پیروزی و نصرت از او یاد می شود. در اوستا به صورت ورثرغن آمده و نام او تحول یافته ی واژه ی ورترهن یا کشنده ی اژدها می باشد. او همچنین نام یکی از شاهان خوشنام و عدالت گستر ساسانی است که درتاریخ از او به بهرام گور یاد شده است. فردوسی و نظامی هر دو به بهترین وجه از بهرام به عنوان شخصیتی عدالت خواه، شجاع و دلاور نام می برند و...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر اصفهان - دانشکده هنرهای تجسمی و کاربردی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023